دسته: Uncategorized @fa
نقش پروبیوتیکها در تغذیه میگو

نقش پروبیوتیکها در تغذیه میگو
چکیده
امروزه پرورش آبزیان از جمله میگو به عنوان منبع تامین پروتئین افزایش یافته است. از آنجا که ماهی و میگو مورد مصرف انسان قرار میگیرند، توجه به پیشگیری و کنترل بیماری در آنها دارای اهمیت فراوان است. به دلیل منع مصرف آنتی بیوتیک در پرورش آبزیان، محققان به دنبال جایگزین مناسب میباشند. پروبیوتیک ها میکروب های زنده هستند که از طریق بهبود تعادل میکروبی روده بر میزبان تاثیر گذاشته و منجر به بهبود میکرو فلور روده میگردند. اثر مفید پروبیوتیک از چند سویه باکتری نسبت به پروبیوتیک تشکیل شده از یک سویه باکتری بیشتر است. پروبیوتیک ها به عنوان بهترین جایگزین برای آنتیبیوتیک ها محسوب شده و با بهبود تعادل میکروبی روده و غالب شدن باکتری های مفید منجر به بهبود زندهمانی و عملکرد رشد میشوند. باکتری هایی که اکثرا به عنوان پروبیوتیک مورد استفاده قرار میگیرند متعلق به جنس Vibrio، Bacillus، Pseudomonas، Alteromonas و Thalassobacter بوده و باکتری های اسید لاکتیک و مخمر نیز رایج هستند. هنگامی که آبزیان در معرض یک پاتوژن قرار میگیرند، پروبیوتیک ها مکانیسم دفاعی ذاتی را تحریک کرده و زندهمانی را افزایش میدهند. برای استفاده موثر از پروبیوتیک ها، زمانبندی، مقدار، روش استفاده و شرایط فیزیولوژیکی باید با دقت مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله اثر پروبیوتیک ها در تغذیه میگو و مکانیسم عمل آنها بررسی شده است.
کلید واژه: پروبیوتیک ها، میگو، جمعیت میکروبی، عملکرد
مقدمه
آبزیان منبع مهم پروتئین برای مصرف انسان هستند. از جمله گونه های مهم آبزیان انواع میگو بوده و پرورش آن در جهان رو به افزایش است. با افزایش پرورش آبزیان توجه به بیماری ها و مشکلات مربوط به آن و راه های پیشگیری توسعه پیدا کرده است. به دنبال تصویب قانون منع استفاده از آنتی بیوتیکها به دلیل بروز مقاومت دارویی در آبزیان، وجود باقیمانده آنتیبیوتیک در محصولات و ورود مقدار زیادی آنتیبیوتیک به محیط زیست و غیره، بهکارگیری روش های پیشگیری و سازگار با محیط زیست بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است (Balcázar et al., 2006; Lakashami et al., 2013). موادی مانند پپتید های ضد باکتری، پروبیوتیک ها و پریبیوتیک ها در حوزه آبزیان به خصوص با توجه به روش های نوین سیستم های تولید ارگانیک دارای اهمیت هستند (Bricknell and Dalmo, 2005; Marques et al., 2006b).
هنگامی که آبزیان در معرض یک پاتوژن قرار میگیرند، پروبیوتیک ها مکانیسم دفاعی ذاتی را تحریک کرده و زندهمانی را افزایش میدهند. استفاده از پروبیوتیک ها در پرورش میگو به غلبه بر شرایط تنش، از جمله دستکاری، دسته بندی، واکسیناسیون، جابجایی، انتقال به آب شور، درمان ضد انگل و … کمک میکنند (Marques et al., 2006a; Bricknell and Dalmo, 2005; Burrells et al. 2001). پروبیوتیک ها اجزای مختلف سیستم ایمنی سلولی و همورال را تحریک کرده و به افزایش اثربخشی واکسن کمک میکنند و بر پاسخ ایمنی غیر اختصاصی نیز تأثیر میگذارند (Sakai, 1999 Witteveldt et al., 2004;).
انواع پروبیوتیک
پروبیوتیک ها میکروب های زنده هستند که از طریق بهبود تعادل میکروبی روده بر میزبان تاثیر گذاشته و منجر به بهبود میکرو فلور روده میگردند. اثر مفید پروبیوتیک از چند سویه باکتری نسبت به پروبیوتیک تشکیل شده از یک سویه باکتری بیشتر است (Hai et al., 2009a; Hai et al., 2009b). پروبیوتیک ها از باکتری های مختلف، جلبک های قهوه ای و قرمز، قارچ های خاکی و مخمر دریایی بدست میآیند. بسیاری از باکتری های گرم مثبت هوازی اجباری یا بیهوازی اختیاری در دستگاه گوارش حیوانات خشکیزی یافت میشوند، در حالی که بیهوازی گرم منفی اختیاری در آبزیان غالب است. بیهوازی های سیمبیوتیک ممکن است در روده خلفی برخی از ماهی های گرمسیری علفخوار غالب باشند. گونه باکتری بین گونه های آب شیرین و دریایی نیز متفاوت است. Vibrio و Pseudomonas رایجترین جنس در سخت پوستان، ماهیهای دریایی و دو کف های ها بوده، در حالیکه Aeromonas، Plesiomonas و Enterobacteriaceae در ماهیهای آب شیرین غالب هستند. جمعیت میکروبی روده میتواند تحت تاثیر تغییرات درجه حرارت و شوری قرار گیرند. جمعیت میکروبی روده آبزیان با نفوذ میکروب هایی که از آب و غذا میآیند نیز به سرعت تغییر میکند (Bricknell and Dalmo, 2005; Sajeevan et al., 2006; Hai and Fotedar, 2010).
بهطور کلی، پروبیوتیک های تجاری شامل کنستانتره باکتری، ویتامین، و مواد مغذی هستند. علاوه بر این، تعدادی از مواد شیمیایی، پلیساکاریدها، عصاره های گیاهی و یا برخی از افزودنی های مغذی در جیره آبزیان به عنوان مکمل در آنها گنجانده شده است (Burrells et al. 2001; Verschuere et al., 2000). باکتریهایی که اکثرا به عنوان پروبیوتیک مورد استفاده قرار میگیرند متعلق به جنس Vibrio، Bacillus، Pseudomonas، Alteromonas و Thalassobacter بوده و باکتریهای اسید لاکتیک و مخمر نیز رایج هستند. در مقابل، Vibrioهای دیگر، Flavobacterium، Pseudomonas، Alteromonas و Aeromonas انواع بیماریزای آن بوده و موجب مرگ و میر میگو میشوند (Hai and Fotedar, 2010; Lakshmi et al., 2013).
روش مصرف
برای استفاده موثر از پروبیوتیکها، زمانبندی، مقدار، روش استفاده و شرایط فیزیولوژیکی باید با دقت مورد توجه قرار گیرد. پروبیوتیکها را میتوان از طریق مکمل در خوراک، غوطهوری در سطح آب، غوطهوری در زیر آب و بلع به میگو رساند، که در بین آنها بهترین روش به صورت مکمل خوراکی و ترکیب با غذا است. استفاده بیش از حد و یا طولانی مدت از پروبیوتیکها میتواند منجر به سرکوب ایمنی پاسخ مداوم سیستم ایمنی غير اختصاصي شود (Gomes et al., 2009; Sakai, 1999).
مکانیسم اثر
روش عملکرد پروبیوتیکها عبارت است از: 1- بهبود کیفیت آب؛ 2- تولید ترکیبات مهار کننده یا آنتی بیوتیکها؛ 3- رقابت برای مواد شیمیایی، انرژی، مواد مغذی و یا جایگاه اتصال؛ 4- بهبود پاسخ ایمنی؛ 5- تامین مواد مغذی ماکرو و میکرو و آنزیمهای هضمی؛ و 6- تعدیل اثرات متقابل با محیط (Balcázar et al., 2006a; Verschuere et al., 2000; Gomes et al., 2009). اثر بخشی پروبیوتیکها در بهبود کیفیت آب ثابت شده است. پروبیوتیکها تجزیه مواد آلی را افزایش داده، غلظت فسفر و نیتروژن را کاهش و آمونیاک، نیتریت و سولفید هیدروژن آب را کنترل میکنند و شرایط محیطی را برای پرورش میگو مناسب میسازند (Verschuere et al., 2000; Wang and He, 2009).
پروبیوتیکها نقش مهمی در ایجاد مقاومت به بیماریهای عفونی دارند و مواد ضد باکتریایی تولید کرده که از ورود باکتریهای بیماریزا به ارگانیسم جلوگیری میکنند. رقابت با پاتوژنها در گیرندهها ممکن است اولین اثر پروبیوتیک باشد. Bacillus foraminis و B. cereus biovartoyoi اثر آنتاگونیست علیه Streptocoscus iniae و Photobacterium damselae دارند. به طور کلی، جمعیت میکروبی مواد شیمیایی تولید میکنند که خاصیت ضد ویروس، باکتریکشی و یا توقف رشد باکتریهای دیگر نشان میدهند. برخی پروبیوتیکها میتوانند اسید آلی تولید کنند که با کاهش pH، از رشد بسیاری از باکتریهای بیماریزا جلوگیری میکنند. پروبیوتیکها از فلور روده در مقابل عوامل بیماریزا محافظت میکنند (Guo et al., 2009; Ringo et al., 2007; Lakshmi et al., 2013; Hai and Fotedar, 2010). در مطالعهای زندهمانی میگو وانامی تغذیه شده با پروبیوتیک که در معرض V. harveyi بیماریزا قرار داشتند 100% بود در حالیکه تنها 26% میگوهای پرورش یافته بدون پروبیوتیک زنده ماندند (Rengpipat et al., 1998).
Lactobacillus spp. در طی تخمیر لاکتیکی، ترکیبات مختلفی مانند اسیدهای آلی، دیاستیل، هیدرو پراکسید و پروتئینهای باکتریکش تولید میکنند. این ترکیبات میتوانند سیستم ایمنی را فعال کرده و مقاومت نسبت به عفونتهای ویروسی، باکتریها، قارچها و انگلها را افزایش داده و یا باکتریهای بیماریزا در سیستمهای پرورش آبزیان را مهار کنند (Verschuere et al., 2000; Rengpipat et al., 1998). استفاده از پروبیوتیکها موجب بهبود زندهمانی، سرعت رشد، و ضریب تبدیل میگوها میشود. Guo و همکاران (2009) نشان دادند که استفاده از B. fusiformis باعث افزایش زندهمانی میگوی وانامی میگردد. باکتریهای فتوسنتز کننده و Bacillus spp. عملکرد رشد میگوی وانامی را با افزایش فعالیت لیپاز و سلولاز بهبود بخشیدند (Wang, 2007). فعالیت آمیلاز، پروتئاز کل و لیپاز در میگوی هندی تغذیه شده با پروبیوتیک باسیلوس افزایش یافت و درنتیجه رشد بهتری نسبت به تیمار شاهد نشان دادند (Ziaei-Nejad et al., 2006). پروبیوتیک Bacillus coagulans به عنوان افزودنی در آب موجب افزایش زندهمانی و فعالیت آنزیمهای هضمی لارو میگوی وانامی شد (Zhou et al., 2009). پروبیوتیک Pediococcus acidilactici در میگوی وانامی بر استرس اکسیداتیو و عملکرد آنتیاکسیدان اثر مثبت داشت (Castex et al., 2010). استفاده از پروبیوتیک Bacillus subtillis در جیره میگوی آب شیرین منجر به بهبود عملکرد رشد گردید (Saad et al., 2009). تغذیه میگوی وانامی با پروبیوتیک منجر به بهبود رشد و سیستم ایمنی گردید. در شرایط استرس آمونیاکی تاثیر مثبت آن بیشتر بود (Zhang et al., 2012).
نتیجهگیری
با توجه به نتایج بدست آمده از تحقیقات مختلف، میتوان از پروبیوتیکهای تشکیل شده از یک سویه و یا چند سویه باکتریایی به عنوان جایگزین مناسبی برای آنتیبیوتیکها استفاده نمود. پروبیوتیکها با بهبود تعادل میکروبی روده و غالب شدن باکتریهای مفید منجر به بهبود زندهمانی و عملکرد رشد میگوها میشوند.
اثر استفاده از اسیدهای آلی و مکانیسم عمل آنها در تغذیه میگو

اثر استفاده از اسیدهای آلی و مکانیسم عمل آنها در تغذیه میگو
چکیده
نقش محرکهای رشد آنتیبیوتیکی در تغدیه آبزیان و میگو به خوبی مشخص است. اما به دلیل ایجاد مقاومت آنتیبیوتیکی در انسان و آسیب به محیط زیست، استفاده از آنها توسط اتحادیه اروپا منع شده است. بنابراین یافتن جایگزین مناسب به منظور بهبود عملکرد رشد و زندهمانی در آبزیان و میگو حائز اهمیت میباشد. اسیدیفایرها شامل اسیدهای آلی و نمکهای آنها، یکی از این جایگزینها بوده که میتوانند رشد، مصرف خوراک و مقاومت در برابر بیماری را بهبود بخشند. اکثر اسیدهای آلی مورد استفاده در خوراک، صنعتی بوده و میتواند به صورت نمک پتاسیم، سدیم، کلسیم و غیره باشد. هر اسید آلی با توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خود، طیف فعالیت ضد میکروبی مخصوصی دارد. بنابراین استفاده از مخلوط آنها در پرورش آبزیان و میگو میتواند فعالیت ضد میکروبی بر علیه طیف گستردهتری از باکتریهای بیماریزا داشته باشد. اسیدهای آلی از سه طریق اثر خود را نشان میدهند: اثر بر خوراک، دستگاه گوارش و متابولیسم. اسیدهایی مانند استیک، سیتریک، بنزوئیک، سوربیک و اسید لاکتیک معمولا برای کاهش pH خوراک یا آب برای محدود کردن رشد میکروبی استفاده میشوند. تحقیقات اخیر اثرات مفید اسیدهای آلی و نمکهای آنها در تغذیه میگو را نشان دادهاند که در این مقاله به برخی از آنها اشاره شده است.
کلید واژه: اسیدهای آلی، میگو، عملکرد رشد، زندهمانی
مقدمه
استفاده گسترده از آنتی بیوتیکها در پرورش آبزیان برای درمان بیماریها و به عنوان محرک رشد، منجر به بروز مقاومت آنتیبیوتیکی و همچنین آسیب به محیط زیست شده است (Cabello, 2006). به همین دلیل استفاده از آنتیبیوتیک در تغذیه آبزیان توسط اتحادیه اروپا ممنوع شد. بنابراین یافتن جایگزین مناسب به منظور بهبود عملکرد رشد و زندهمانی در پرورش آبزیان حائز اهمیت است. اسیدیفایرها شامل اسیدهای آلی و نمکهای آنها یکی از این جایگزینها بوده که میتوانند رشد، مصرف خوراک و مقاومت در برابر بیماری را بهبود بخشند. استفاده از اسیدیفایرها میتواند ابزار مناسبی برای رسیدن به تولید مناسب، اقتصادی و ایمن در پرورش میگو باشد. اسیدهای آلی از سه طریق اثر خود را نشان میدهند: اثر بر خوراک، دستگاه گوارش و متابولیسم (Luckstadt, 2008).
اسیدهای آلی
اسیدهای آلی ترکیبات آلی با یک یا چند گروه کربوکسیل میباشند. اسیدهای آلی زنجیر کوتاه (C1-C7) و نمکهای آنها معمولا به عنوان اسیدیفایر در تغذیه مورد استفاده قرار میگیرد. اسیدهایی مانند بنزوئیک، فرمیک، لاکتیک و پروپیونیک پیش از این به عنوان نگهدارنده مواد غذایی و جلوگیری از رشد میکروبها و قارچها مورد استفاده قرار میگرفتند (Ricke, 2003). برخی از اسیدهای آلی اثر ضد باکتریایی قوی بر علیه پاتوژنهایی مانند E. coli و سالمونلا دارند (Cherrington et al., 1991; Van Immerseel et al., 2003; Skrivanova et al., 2006).
اسیدهای آلی از طریق تخمیر میکروبی کربوهیدراتها توسط انواع مختلف باکتری، تحت شرایط و مسیرهای متابولیکی مختلف تشکیل میشوند. برخی از اسیدهای آلی با وزن مولکولی پایینتر مانند اسید استیک، پروپیونیک و بوتیریک در روده بزرگ انسان و حیوانات توسط جمعیت میکروبی بیهوازی تشکیل میشوند. برخی از اسیدهای آلی زنجیر کوتاه نیز به طور طبیعی در بافت حیوانی و گیاهی وجود دارند. اما اکثر اسیدهای آلی مورد استفاده در خوراک، صنعتی بوده و میتواند به صورت نمک پتاسیم، سدیم، کلسیم و غیره باشد (Cummings et al., 1987; Macfarlane and Macfarlane, 2003).
مخلوط اسیدهای آلی
هر اسید آلی با توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خود، طیف فعالیت ضد میکروبی مخصوصی دارد (Dibner and Buttin, 2002). بنابراین استفاده از مخلوط آنها میتواند فعالیت ضد میکروبی بر علیه طیف گستردهتری از باکتریهای بیماریزا داشته باشد. همچنین مقدار استفاده کمتر شده و در نتیجه هزینه نهایی را کاهش میدهد. مطالعات اخیر در رابطه با میگوی دریایی نشان داده که تحت شرایط آزمایشگاهی استفاده از مخلوط اسیدهای آلی عملکرد رشد را بهبود داد (Romano et al., 2015). استفاده از همان جیره در شرایط پرورشی تاثیری بر رشد نداشت که احتمالا مربوط به فاکتورهای متعددی است که در شرایط پرورشی بر رشد اثر دارند. از طرفی هم در شرایط آزمایشگاهی و هم در شرایط پرورشی تغذیه با جیره حاوی مخلوط اسیدهای آلی منجر به بهبود بازده مصرف مواد مغذی، کاهش جمعیت میکروبی هپاتوپانکراس و افزایش پاسخ ایمنی و زندهمانی بیشتر تحت شرایط عفونت باکتریایی با Vibrio گردید (Ng et al., 2015).
مکانیسم عمل
فعالیت ضد میکروبی اسیدهای ضعیف چربی دوست توسط ایجاد اختلال در عملکرد غشا بوده که مانع انتقال سوبسترا (اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی، فسفر و …) به سلول میشود (Freese et al., 1973). بارزترین مکانیسم عمل اسیدهای آلی، اسیدی کردن pH خارج سلولی و جدا کردن یونها و آزاد سازی یون هیدروژن به محیط اطراف است. اکثر گونههای باکتری به pH خاصی برای رشد بهینه نیاز داشته و تحت شرایط بسیار اسیدی (5/4 ˂ pH) قادر به رشد نیستند. اسیدهایی مانند استیک، سیتریک، بنزوئیک، سوربیک و اسید لاکتیک معمولا برای کاهش pH خوراک یا آب برای محدود کردن رشد میکروبی استفاده میشوند (Ng and Koh, 2017).
استفاده از اسیدهای آلی و نمکهای آنها بر جمعیت میکروبی دستگاه گوارش اثر میگذارد. کاهش جمعیت میکروبی در روده و مدفوع محسوس و قابل محاسبه میباشد (Ng et al., 2009). شمار باکتری Vibrio در هپاتوپانکراس میگوی دریایی زمانی که با g/kg 20 مخلوط اسیدهای آلی تغذیه شده بودند، کاهش یافت (Ng et al., 2015; Romano et al., 2015). تغییر در جمعیت میکروبی روده میتواند بر عملکرد رشد، مصرف مواد مغذی، پاسخ ایمنی و مقاومت بر علیه پاتوژنها اثر بگذارد. استفاده از سدیم بوتیرات و سدیم پروپیونات در میگوی وانامی منجر به کاهش میکروبهای روده و بهبود عملکرد گردید (Da Silva et al., 2016).
اسیدهای آلی قابلیت هضم مواد مغذی را به چند روش افزایش میدهند: 1- کاهش pH معده که منجر به افزایش فعالیت پپسین میشود؛ 2- کاهش pH جیره و روده که قابلیت انحلال مواد معدنی را افزایش میدهد؛ 3- به عنوان عامل کیلات کننده، کاتیونهای مختلف را با روده باند نموده که منجر به افزایش جذب مواد معدنی میشود و یا از تشکیل کلنی باکتریهای مضر روده جلوگیری میکند (Ng and Koh, 2017).
استفاده از اسیدهای آلی در خوراک منجر به کاهش pH آن شده و بدین ترتیب از رشد باکتریهای مضر و یا آزاد شدن متابولیتهای سمی به خصوص مایکوتوکسینهای تولید شده از قارچ در طول انبارداری جلوگیری میکند. علاوه بر این اسیدهای آلی ظرفیت بافری مواد مغذی خوراک را کاهش داده که به دنبال آن pH روده کاهش یافته و منجر به هضم بهتر مواد مغذی میشود (Ng and Koh, 2017).
اکثر فسفر موجود در مواد گیاهی به صورت اسید فایتیک یا فیتاتها وجود دارند که برای تک معدهایها، به دلیل کمبود فعالیت آنزیم فیتاز در دستگاه گوارش، قابل هضم نمیباشد. کاهش اسیدیته معده منجر به بهبود قابلیت دسترسی فسفر از فسفر فیتاتی در مواد خوراکی گیاهی میشود (Dibner and Buttin, 2002). در میان نمکهای اسیدهای آلی (استات، فرمات، لاکتات، سیترات، پروپیونات و بوتیرات)، مکمل کردن g/kg 20 پروپیونات سدیم منجر به بهبود مصرف خوراک، دسترسی فسفر و انرژی خام ظاهری میگوی وانامی شد و به عنوان نمک اسید آلی با بالاترین پتانسیل برای استفاده در خوراک توصیه گردید (Da Silva et al., 2013). در مطالعه دیگری استفاده از 5، 10 و 20 گرم بر کیلوگرم سدیم پروپیونات عملکرد رشد و بازده خوراک را بهبود داد (Da Silva et al., 2016).
افزودن g/kg 9/1 اسید سیتریک به میگوی وانامی منجر به افزایش رشد گردید. زندهمانی، فعالیت آنزیمهای هضمی، پاسخ ایمنی و مقاومت بر علیه Vibriosis نیز با 3-2 گرم بر کیلوگرم اسید سیتریک بهبود یافت (Su et al., 2014). در مقابل در مطالعه Silva و همکاران (2015) افزودن سدیم سیترات به جیره میگو بهبود در رشد ایجاد نکرد. در میگوی ببری ژاپنی استفاده از 5/0 درصد سدیم سیترات منجر به افزایش رشد گردید (Tung et al., 2006).
میگوی وانامی تغذیه شده با جیره حاوی اسید فرمیک در برابر Vibrio parahaemolyticus مقاومت بیشتری نشان داد (Chuchird et al., 2015). Silva و همکاران (2015) بهبود در رشد، مصرف خوراک و زندهمانی میگوی وانامی تغذیه شده با سدیم فرمات مشاهده ننمودند. g/kg 20 بوتیرات در جیره بازده خوراک را بهبود داد. همچنین 5، 10 و 20 g/kg از آن Vibrio sp. روده را کاهش داد (De Silva et al., 2016).
نتیجهگیری
با توجه به مکانیسم عمل اسیدهای آلی و نتایج بدست آمده از تحقیقات مختلف به نظر میرسد استفاده از آنها در تغذیه میگو میتواند اثرات مفیدی بر بهبود کیفیت جیره، عملکرد رشد و زندهمانی داشته باشد. به دلیل تنوع اسیدهای آلی و نمکهای آنها تحقیقات بیشتری برای یافتن مقدار و نوع اسید آلی مناسب برای استفاده در جیره میگو، مکانیسم عمل و تاثیر بر عملکرد مورد نیاز است.
اهمیت کاربرد جلبک های دریایی در تغذیه میگوی پرورشی

اهمیت کاربرد جلبک های دریایی در تغذیه میگوی پرورشی
چکیده:
کاربرد مستقیم پودر جلبکهای دریایی و یا استفاده از عصارهی آنها در خوراک آبزیان از جمله میگو به جهت دارا بودن منابع پروتئینی، معدنی و ویتامینی در مطالعات متعدد مورد بررسی قرار گرفته و این در حالی است که ذخایر ماهیان غیرماکول تامین کنندهی پودر ماهی مورد استفاده در صنعت خوراک آبزیان روز به روز در حال کاهش میباشد. از جلبکهای غالب در این زمینه میتوان به گونههای سارگاسوم، انترومورفا، آسوفیلوم، ماکروکیستیس، کریپتونمیا و اولوا اشاره نمود. این جلبکها برای تامین اهداف مختلفی همچون جایگزینی منابع پروتئینی و یا در نقش همبند و یا جاذب غذایی مورد استفاده قرار میگیرند. گنجاندن پودر جلبکهای مختلف به میزان 5% در خوراک میگو موجب بهبود رشد و افزایش کارایی خوراک شده است. استفاده از پودر جلبک نباید از %10 تجاوز نماید زیرا میتواند در رشد میگو آثار مخرب به جا بگذارد. میزان مطلوب کاربرد جلبک در جیرهی میگو بسته به نوع جلبک و گونهی میگوی مصرف کنندهی آن متفاوت میباشد. علاوه بر تاثیر جلبک در رشد میگو میتوان از قابلیت آن برای بهبود کیفیت پلت، افزایش میزان مصرف خوراک و افزایش میزان مقاومت میگوها در برابر بیماریها نیز اشاره نمود. به طور کلی استفاده از جلبکهای تازه در جیره مولدین میگو و جلبکهای تخمیر شده برای خوراک لارو میگو میتواند گزینههای خوبی را برای تغذیه میگو در مراحل مختلف رشدی ایجاد نماید.
کلمات کلیدی: خوراک میگو- جلبک دریایی- افزایش رشد
مقدمه:
پرورش میگو به عنوان یکی از برترین سطوح پرورش آبزیان به لحاظ تجاری در جهان شناخته شده و میگوی وانامی (Litopenaeus vannamei) اصلیترین گونهی میگوی پرورشی در سرتاسر جهان محسوب میشود. گسترش سریع آبزی پروری در این گونه موجب بهبود کیفیت خوراک میگو طی سالهای اخیر شده و امروزه قسمت اعظم بار اقتصادی و مواد مغذی موجود در خوراک کلیهی آبزیان و از جمله میگو را پودر ماهی به خود اختصاص میدهد. این در حالی است که ذخایر ماهیان غیرماکول تامین کنندهی پودر ماهی مورد استفاده در صنعت خوراک آبزیان روز به روز در حال کاهش میباشد. بنابراین صنعت آبزی پروری در صدد جایگزین نمودن این منبع پروتئینی با سایر منابع در دسترس میباشد. در این بین منابع تجدید پذیر طبیعی مانند جلبکهای دریایی به جهت دارا بودن منابع پروتئینی، معدنی و ویتامینی یکی از گزینههای مطلوب نائل آمدن به این مهم محسوب میشود. جلبکها موجودات فتواتوتروف هستند و تولیدکنندگان اصلی مواد آلی در محیطهای آبی محسوب میشوند.
امروزه جلبکهای دریایی بهخاطر خصوصیات منحصر به فردشان به صورت گسترده در بسیاری از جیرههای آبزیان مورد استفاده قرار میگیرند. از جلبکهای غالب در این زمینه میتوان به گونههای سارگاسوم، انترومورفا، آسوفیلوم، ماکروکیستیس، کریپتونمیا و اولوا اشاره نمود. این جلبکها برای تامین اهداف مختلفی همچون جایگزینی منابع پروتئینی و یا در نقش همبند و یا جاذب غذایی مورد استفاده قرار میگیرند. ترکیب شیمیایی این جلبکها بر حسب نوع گونه، شرایط محیطی و وضعیت فیزیولوژیکی متفاوت است. به طور معمول جلبکها غنی از پلیساکاریدهای غیرنشاستهای، ویتامینها و مواد معدنی هستند (Wong and Cheung, 2000).
میزان پروتئین در جلبکها بسته به فصل و گونه متفاوت است. عموما جلبکهای قهوهای در مقایسه با جلبکهای سبز و قرمز که 10 تا 47 درصد پروتئین دارند، حاوی 3 تا 15 درصد پروتئین در ماده خشک هستند. اسید گلوتامیک و اسید آسپارتیک از جمله اسیدهای آمینه غالب در جلبکهای دریایی هستند. در جلبکهای قهوهای این 2 اسید آمینه 22 تا 44 درصد از اسیدهای آمینه را به خود اختصاص میدهند. در جلبکهای سبز 26 تا 32 درصد و در جلبکهای قرمز 14 تا 19 درصد از کل اسیدهای آمینه را به خود اختصاص میدهند. ترکیب اسیدهای چرب و رنگدانهها نیز در میان گروههای مختلف جلبکی متفاوت است. جلبکهای قهوهای و جلبکهای قرمز دارای پتانسیل بهتری از EPA و DHA نسبت به جلبکهای سبز بوده و جلبکهای قهوهای حاوی ویتامین C بیشتری از جلبکهای سبز و قرمز هستند.
بهطور کلی استفاده از جلبکهای تازه در جیره مولدین میگو و جلبکهای تخمیر شده برای خوراک لارو میگو میتواند گزینههای خوبی را برای تغذیه میگو در مراحل مختلف رشدی ایجاد نماید (Cruz-Suarez et al., 2009).
تاثیر جلبک بر عملکرد رشد میگو:
به طور کلی کاربرد پودر جلبک در خوراک میگو به میزان کمتر از 10 درصد موجب بهبود رشد، افزایش جذب خوراک و افزایش کارایی پروتئین شده است. این اثر در میزان رشد میگو بسته به نوع جلبک و میزان گنجانده شدن آن در خوراک و سن رشد میگو متفاوت است (Peñaflorida and Golez, 1996).
باید توجه داشت که اگر میزان جایگزینی پودر جلبک با سایر منابع غذایی بیش از حد شود به دلیل میزان خاکستر بالا، میزان پروتئین پایین و یا میزان فیبر بالایی که در نهایت در جیره گنجانده میشود بر فاکتورهایی مانند SGR در میگو تاثیرگذار خواهد بود (Briggs and Funge, 1996). به نظر میرسد که کاربرد پودر جلبک دریایی در میزان رشد میگوهای کوچک وانامی و مونودون بیشتر موثر خواهد بود. باید به این نکته نیز توجه داشت که مواد مغذی موجود در جلبکها که قابلیت تاثیر مثبت در رشد میگوها را دارند نیز بسته به فصلهای مختلف تغییر خواهد کرد (Hashim and Mat Saat, 1992).
تاثیر جلبک بر ترکیب شیمیایی بدن میگوها:
میزان کلسترول و چربی در لاشه میگو با مصرف جلبک سارگاسوم و اولوا در جیره غذایی کاهش خواهد یافت. ترکیبات آمینواسیدی غیر پروتئینی مثل تائورین و اسید سیستئینولیک میتوانند بر متابولیسم چربی تاثیرگذار باشند. این اسید آمینهها میتوانند در ترکیب با کلسترول در شکلگیری نمک صفراوی دخیل باشند و در متابولیسم چربی به صورت کارآمد عمل نمایند. اسید سیستئینولیک میتواند به سیستئین هم تبدیل شود (Cruz-Suarez et al., 2008).
تاثیر جلبک ها بر کیفیت پلت:
کاربرد جلبکها در خوراک آبزیان منجر به بهبود کیفیت پلت میشود. مقاومت در برابر آب، ظرفیت نگهداری آب و بافت مطلوب از جمله فاکتورهایی است که جلبکها میتوانند در پلت ساخته شده ایجاد نمایند که در نهایت جذب خوراک و بهبود کارایی خوراک را سبب خواهند شد.
میزان گنجاندن جلبکها در خوراک بسته به نوع جلبک و گونه مصرف کننده متفاوت است. استفاده از جلبک در خوراک میگو به عنوان بایندر دقیقا شبیه استفاده از بایندر سنتتیک در پلتهایی است که به روش اکسترود و با بخار ساخته میشوند. جلبک اولوا جزو جلبکهایی است که خاصیت بایندری قوی دارد. پودر کلپ در پلتها موجب افزایش جذب آب میشود در حالی که بایندرهای مصنوعی معمولا این پارامتر را کاهش میدهند (Cerecer-Cota et al., 2005). در واقع میزان جذب آب یا پتانسیل ژلاتینی شدن و یا بایندر بودن جلبک توسط نوع و میزان پلیساکارید تعیین میشود. وقتی که از آلژینات خالص به عنوان بایندر استفاده میکنیم، ظرفیت گنجایش آب در پلت بیشتر از زمانی است که از پودر جلبک کلپ ماکروکیستیس یا سارگاسوم استفاده میشود. گنجاندن %5/3 پودر کلپ در خوراک میگو میتواند پلتی با بافت نرم بسازد که پس از غوطهور شدن در آب میزان جذب خوراک توسط میگو را افزایش میدهد (Cerecer-Cota et al., 2005).
تاثیر جلبک بر مصرف خوراک توسط میگو:
برخی ترکیبات موجود در عصارههای حاصل از جلبکهای دریایی مثل آمینواسید، دیگالاکتوزیل، دیاسیل گلیسرول، فسفاتیدیل اتانول آمین و فسفاتیدیل کولین میتواند در خوراک آبزیان به عنوان جاذب غذایی کاربرد داشته باشد.
ترکیبی به نام دیمتیل سولفونیل پروپیونات (DMSP) ترکیبی است که در جلبکهای سبز مثل اولوا وجود دارد و علاوه بر اینکه جاذب خوبی برای خوراک میگو محسوب میشود در افزایش بازدهی خوراک نیز تاثیر بسزایی دارد (Van Alstyne et al., 2001).
تاثیرگذاری جلبک بر میزان FCR و PER:
در میان مطالعات متعدد گزارشات مختلفی مبنی بر تاثیرگذاری جلبکهای دریایی بر میزان FCR گزارش شده است. جلبک اولوا و کریپتونمیا از جمله جلبکهایی است که موجب کاهش میزان FCR در خوراک میگو شده است. جلبک اولوا نیز جزء جلبکهایی است که در خوراک میگوهای وانامی و مونودون نسبت به جلبکهای دیگر PER بهتری را به خود اختصاص داده است. همچنین مطالعات نشان دادهاند که جلبکها قادرند جذب و آسیمیلاسیون پروتئین در جیره را افزایش داده و در تنظیم متابولیسم چربیها موثر واقع شوند (Da silva and Barbosa, 2008).
تاثیر جلبک ها بر بقای میگو و مقاومت در برابر بیماری:
گونههای مختلف سارگاسوم که در سواحل خلیج فارس به وفور یافت میشوند، میتوانند در افزایش بقا در میگوی وانامی موثر باشند. این جلبکها میتوانند به میزان 2 تا 4 درصد در جیره گنجانده شوند. البته گراسیلاریا و جلبک اولوا هم در برخی از پژوهشها به عنوان جلبکهای موثر در افزایش بقای میگوها نیز گزارش شدهاند. برخی از ترکیبات استخراج شده از جلبکها از قبیل کارآگینان، آلژینات، لامینارین و فوکویدان میتواند در افزایش مقاومت و افزایش ایمنی میگوی تحت تاثیر باکتریها و ویروسها موثر واقع شوند (Cruz-Suarez et al., 2008).
علاوه بر کاربرد عصارههای مختلف جلبکی در خوراک میگو میتوان از روشهای غوطهوری میگوهای پرورشی در عصارهی جلبکهای دریایی نیز پیش از مواجهه با ویروس لکه سفید که یکی از ویروسهای شایع در محیطهای پرورشی میگو میباشد، بهره جست. مطالعات متعددی در ارتباط با خصوصیات ضد باکتریایی و ضد ویروسی جلبکهای خلیج فارس و عصارهی آنها توسط محققان ایرانی بررسی شده است.
تاثیر جلبک بر میزان سنتز رنگدانهها:
رنگدانهسازی در سخت پوستان تحت تاثیر منابع رنگدانهای در جیره، سطح دوز، طول دوره غذادهی، ترکیب جیره و میزان استری شدن کاروتنوئیدها است. جلبکهای قهوهای غنی از کاروتنوئیدها هستند که میتوان به فوکوگزانتین، کلروفیل آلفا، بتاکاروتن و گزانتوفیل اشاره نمود. در حالی که جلبکهای سبز مثل گونههای اولوا حاوی کلروفیل آلفا و بتا، بتاکاروتن، لوتئین، زئاگزانتین و نئوگزانتین هستند. جلبکهای قرمز نیز حاوی فیکواریترین قرمز، فیکوسیانین آبی، بتاکاروتن و آلفا کاروتن، زئاگزانتین و لوتئین هستند (Dhargalkar and Kavlekar, 2004).
نتیجه گیری:
استفاده از ارگانیسمهای دریایی به عنوان منابع جدید غذایی در حال گسترش است، در این بین، جلبک ها به دلیل دارا بودن مواد بیولوژیکی فعال، مواد مغذی، معدنی و برخی از ویژگیهای عملکردی پلیساکاریدهای موجود در آنها، برای مدت طولانی است که در برخی کشورها به عنوان بخشی از غذای انسان و حیوانات مورد توجه میباشند. جلبکها در جنبههای مختلف تولید مواد از جمله صنایع غذایی، تغذیه ( انسانی و دامی)، تولید دارو، رنگدانه، مواد شیمیایی و سوخت مورد استفاده میباشند. در اکوسیستمهای آبی جلبکها و فیتوپلانکتونها بخش مهمی از زنجیره غذایی را به خود اختصاص میدهند و لذا در بخش مهمی از تولیدات آبزیان سهیم میباشند. بهطور کلی استفاده از جلبکهای تازه در جیره مولدین میگو و جلبکهای تخمیر شده برای خوراک لارو میگو میتواند گزینههای خوبی را برای تغذیه میگو در مراحل مختلف رشدی ایجاد نماید. با توجه به وجود مقادیر زیادی از منابع جلبکهای دریایی در کشور ایران به ویژه خلیج فارس، میتوان از این گونه جلبکها به عنوان جایگزین سایر منابع مغذی در جیرهی غذایی آبزیان و خصوصا میگوی پرورشی بهره جست.