کربوهیدراتها:
کربوهیدراتها مولکولهای متشکل از کربن، اکسیژن و هیدروژن و فراوانترین دستهی ترکیبات آلی موجود در طبیعت هستند. این ترکیبات طی فتوسنتز و به وسیلهی کلروفیل موجود در کلروپلاست گیاهان از دی اکسیدکربن و آب صرفا در حضور نور خورشید ساخته میشوند. کربوهیدراتها جزء مواد مغذی اصلی مورد نیاز پستانداران بوده اما در غذای حیوانات خانگی ماده مغذی پرمصرف به شمار نمیروند.کربوهیدراتها بر اساس ساختار و نحوه مصرفشان در بدن دسته بندی شدهاند. دسته بندی کربوهیدراتها در تصویر شماره 1 مشاهده میشود.
پلی ساکاریدها |
دی ساکاریدها |
مونوساکاریدها |
نشاسته |
ساکارز |
گلوکز |
گلیکوژن |
مالتوز |
فروکتوز |
دکسترین |
لاکتوز |
گالاکتوز |
فیبرهای غذایی |
|
کربوهیدراتها فراهم کننده انرژی بوده و نقش حیاتی در سلامت دستگاه گوارش و تولید مثل دارند. استفاده از کربوهیدرات در رژیم غذایی میتواند چربی غذا را متعادل نموده و مشکلات افزایش وزن را برطرف نماید. منابع کربوهیدراتی که در غذای حیوانات خانگی استفاده میشوند، ویتامینها، مواد معدنی و اسیدهای چرب مورد نیاز آنها را نیز تأمین مینمایند.
کربوهیدراتها به طور طبیعی در بسیاری از میوهها، غلات، حبوبات، ریشهها و غدهها وجود دارند. منابع رایج کربوهیدراتها که در جیره سگها یافت میشوند شامل گندم، برنج، جو، ذرت و یولاف هستند. این کربوهیدراتها منابع خوبی از انرژی میباشند. غذاهای حاوی فیبر بالا برای سگهایی که نیاز به انرژی بالا دارند و سگهای در حال رشد و جوان، مناسب نیستند.
برخی از کربوهیدراتها مانند قندهای ساده به راحتی در دستگاه گوارش پستانداران هضم میشوند. اصطلاح قند به برخی کربوهیدراتهای قابل جذب (مانند گلوکز و فروکتوز) و برخی کربوهیدراتهای قابل هضم (مانند لاکتوز و سوکروز) اشاره دارد.
قندها انرژی جیره را فراهم میکنند و در جیره حیوانات میتوانند با لیزین در طول عمل آوری واکنش نشان داده و باعث افزایش عطر و طعم شوند.
لاکتوز در شیر مادر به عنوان یک منبع انرژی برای توله سگها یا بچه گربهها عمل میکند، آنزیم گوارشی لاکتاز مورد نیاز است تا آن را از لحاظ بیولوژیکی در دسترس سازد. تغذیه بیش از حد کربوهیدراتها موجب اسهال و رشد بیش از حد باکتریهای روده کوچک میشود.
نشاسته فراوانترین کربوهیدرات (پلی ساکارید) تولید شده طی فرآیند فتوسنتز بوده و به عنوان منبع انرژی در گیاهان است. به صورت مشابه، گلیکوژن، یک پلیمر گلوکز متصل با پیوند آلفا گلیکوزید، به عنوان منبع انرژی طولانی مدت در حیوانات عمل میکند. گلیکوژن در اکثر بافتهای حیوانی و بیشتر در کبد و ماهیچه اسکلتی وجود دارد.
فیبر از کربوهیدراتهای موجود در مواد گیاهی تشکیل شده که توسط آنزیمهای هضمی پستانداران قابل هضم نیست. تنها توسط بخشهایی از دستگاه گوارش تجزیه میشوند که دارای تراکم بالای جمعیت میکروبی هستند.
فیبرها از کربوهیدراتهای موجود در مواد گیاهی تشکیل شدهاند که توسط آنزیمهای هضمی پستانداران قابل هضم نیستند، تنها توسط بخشهایی از دستگاه گوارش تجزیه میشوند و دارای تراکم بالای جمعیت میکروبی میباشند.
فیبر محلول به عنوان منبع اصلی انرژی برای باکتری عمل کرده و منجر به افزایش رشد سلول باکتری میشود.
تجزیه فیبر محلول توسط باکتری سبب آزاد شدن اسیدهای چرب کوتاه زنجیر میگردد. سپس این اسیدهای چرب کوتاه زنجیر توسط سلولهای روده به منظور تولید انرژی مصرف میشوند و ابتلا به برخی بیماریها مانند سرطان کولون یا بیماریهای گوارشی را کم میکنند. از طرف دیگر، فیبر نامحلول قابل تخمیر نیست و از طریق مدفوع دفع میشود.
فیبر نامحلول نقش مهمی در عبور غذا از دستگاه گوارش، احساس سیری کامل پس از صرف وعده غذایی و جلوگیری از یبوست دارد. منابع فیبری رایج در غذای سگ شامل دانهها، تفاله چغندر، ذرت و محصولات فرعی ذرت و سبوس برنج است.
فیبرها میتوانند بر کیفیت مدفوع اثر بگذارند. آنها میتوانند جمعیت میکروبی را در روده کوچک تغییر داده و به جلوگیری از اسهال مزمن در سگ کمک کنند.
در سگها برای بدست آوردن حداکثر مزایای فیبر، منبع فیبری باید نسبتاً قابل تخمیر باشد. این نوع فیبرها مانند تفاله چغندر که معمولا در غذای سگها استفاده میشوند، برای بهبود سلامت روده مناسب بوده در حالی که اثرات نامطلوب فیبرهای با قابلیت تخمیر بالا )نفخ و موکوز زیاد( را ندارند.
در انسان و بسیاری از پستانداران در دهان آنزیم آمیلاز وجود داشته که میتواند کربوهیدراتهای موجود در غذا را تجزیه نماید. سگها و گربهها این آنزیم را تولید نمیکنند بلکه غذا در دستگاه گوارش و توسط آمیلاز پانکراس هضم میگردد. کربوهیدراتهای پیچیده به کربوهیدراتهای ساده مانند گلوکز و مالتوز تبدیل شده و از طریق دیواره روده جذب و مورد استفاده بدن قرار میگیرند.
سگها و گربهها میتوانند گلوکز خون خود را از اسیدهای آمینه تولید کنند. بنابراین کربوهیدرات ماده مغذی پرمصرف ضروری نمیباشد. با این حال اگر در جیره موجود باشد، سگها و گربهها میتوانند کربوهیدرات را مصرف کرده و در غذای حیوانات خانگی به عنوان منابع انرژی و فیبر جیره استفاده
به طور کلی گربهها باید از غذا با کربوهیدرات کم (10-5 درصد) تغذیه کنند.
تمایل به کربوهیدرات بیشتری در غذای خشک نسبت به غذای مرطوب وجود دارد. غذای خشک میتواند حاوی 60-30 درصد و غذای کنسروی تا 30 درصد کربوهیدرات داشته باشد که بخش اعظم آن نشاسته است واکنش بین پروتئین-کربوهیدرات در ایجاد طعم و بافت غذا شرکت دارد. کربوهیدرات قابل هضم در غذای مرطوب نسبت به غذای خشک کمتر است زیرا طی فرآیند اکسترود ژلاتینی شدن نشاسته اتفاق افتاده که قابلیت هضم آن را افزایش میدهد.
دلایل علاقه تولید کنندگان غذای خشک به کربوهیدرات بالاتر عبارتند از:
کربوهیدرات زیاد در رژیم غذایی گربهها به درستی هضم نشده و میتواند منجر به افزایش وزن آنها و ابتلا به دیابت شیرین گردد. تغذیه با کربوهیدرات کم میتواند از بروز بیماریهای متابولیکی جلوگیری نماید.
فرآوری و پخت مناسب برای قابل هضم شدن نشاسته در پستانداران نیاز است. در بسیاری از گونهها مشخص شده که کربوهیدرات با قابلیت هضم پایین و یا زیاد بودن کربوهیدراتهای ساده (قندها ) موجب تغییرات مضر در متابولیسم دستگاه گوارش میشود .